Pensioen, een arbeidsvoorwaarde met vlekken

Blog Hans Kraaijeveld, strategisch productmanager pensioen

'We zorgen dat we nauw bij de ontwikkelingen betrokken blijven'

De Wet toekomst pensioenen (Wtp) is goedgekeurd in de Tweede Kamer en de behandeling in de Eerste Kamer is bezig. Op het moment van het schrijven van dit artikel is de uitslag van de verkiezing van de Provinciale staten bekend, met recht een aardverschuiving in het politieke landschap. Of de Wtp het “ongeschonden” haalt tijdens de stemming in de Eerste Kamer is nog niet bekend. Maar om deze discussie wat kleur te geven: steeds vaker wordt er gesproken over de vlekken die samenhangen met de Wtp. Wat dat inhoudt? Dat leg ik graag uit!


Hans Kraaijeveld, strategisch productmanager pensioen


Nederland in de Top 3 van beste pensioensystemen ter wereld

Al jarenlang staat Nederland in de Top 3 van beste pensioensystemen ter wereld. Een mooi resultaat, iets om trots op te zijn. Maar we staan de laatste jaren niet op nummer 1. Die positie is voorbehouden aan IJsland. De Top 3 wordt compleet gemaakt door Denemarken.

Niet alleen maar rozengeur en maneschijn 

Stilstand is vaak achteruitgang. Dat geldt ook binnen pensioenland. Reden waarom er nu al jaren wordt gesproken over de wijzigingen die vorm gegeven worden in de Wtp. We willen immers graag weer op nummer 1 komen, maar ook het systeem betaalbaar houden. En los van alle discussies over flexibel versus solidair, wel of geen verplichtstelling, invaren, enz., speelt er nog een discussie. En dat betreft de gaten in pensioenopbouw an sich, de ‘vlekken’.


Een grote groep bouwt geen pensioen op

Zo kennen we inmiddels de witte vlek, waarmee wordt geduid op de grote groep werkenden, voornamelijk ZZP’ers, die geen pensioen opbouwen. In het aangescherpte ‘Aanvalsplan witte vlek’ heeft de Stichting van de Arbeid plannen gepresenteerd om in 2027 het aantal werkenden zonder pensioenopbouw, circa 900.000 personen, te hebben gehalveerd. Uitdagend? Zeker, maar afhankelijk van de uiteindelijke invulling wel degelijk haalbaar. De fiscale ruimte wordt geschapen binnen de Wtp, de uiteindelijke productinvulling moet nog worden vormgegeven. Daarvoor ligt ook een uitdaging bij ons als uitvoerder. 


Om nog even te verwijzen naar IJsland: daar bouwen ZZP’ers verplicht pensioen op door 12% van het brutoloon aan een pensioenfonds te betalen. Met keuzevrijheid bij welk pensioenfonds men zich wil aansluiten en met mogelijkheid voor premievakantie indien nodig.   

Grote groep werknemers die wel pensioen opbouwt, maar te weinig

Maar in toenemende mate wordt ook de grijze vlek genoemd. En dat betreft de groep deelnemers die een lage pensioenopbouw hebben. De AFM vraagt hier inmiddels specifiek aandacht voor. Een laag pensioen kan immers leiden tot financiële teleurstelling bij het bereiken van de pensioenleeftijd. Nog voor de zomer publiceert de AFM de uitkomsten van haar onderzoek in een rapport. Maar een schot voor de boeg is al gegeven: “Het is aan alle betrokkenen hun verantwoordelijkheid te nemen in de vormgeving of uitvoering van pensioenen en deelnemerscommunicatie.” (AFM artikel 21-02-2023) En onder “alle betrokkenen” vallen ook werkgevers en adviseurs. Wat er wordt verwacht? Als je naar het citaat kijkt is er actie nodig op twee terreinen. 

  1. Communicatie. Wees duidelijk in wat de werknemer aan pensioen opbouwt en hoe zich dat verhoudt tot het huidige inkomen. De 70% mythe is inmiddels misschien minder actueel, maar de gemiddelde werknemer heeft nog steeds veel te weinig gevoel bij zijn inkomen tijdens pensioen. En als we de kennis daarover verhogen, kan dat leiden tot eventuele aanvullende acties vanuit de deelnemer. In dat licht is de nieuwe keuzebegeleiding die aan deelnemers moet worden geboden ook een stap in de juiste richting.
  2. Belangrijker nog: de hoogte van de pensioentoezegging. Neem een DC-regeling als voorbeeld. De uiteindelijke hoogte van het pensioen is uiteraard afhankelijk van het behaalde rendement en de beleggingskeuzes van de deelnemers. Toch begint het bij de hoogte van de in te leggen premie. Hoe lager deze is, hoe minder pensioen er uiteindelijk wordt opgebouwd. En daarbij worden keuzes gemaakt die ook anders kunnen. Stel je hebt als werkgever een vlakke staffel van 4% premie toegezegd en er geldt geen of een zeer lage eigen bijdrage. Je kunt dit eenvoudig aanpassen door aan de deelnemer de keuze te geven om vrijwillig bij te sparen. Het valt ook te overwegen om een hoger percentage toe te zeggen en de eigen bijdrage op een hoger niveau vast te stellen. 


Welke mogelijkheden zijn er nu al

De problemen zijn niet nieuw en worden ook niet veroorzaakt door de Wtp. Wel is het zo dat de Wtp een goed moment biedt om de pensioentoezegging nog eens kritisch tegen het licht te houden. En de volgende stappen zijn natuurlijk nu al mogelijk.


De deelnemer kan het volgende doen:

  1. Zich verdiepen in het pensioen, zodat er geen verrassingen zijn op de pensioendatum. Dit begint bij het inloggen op mijn.nn Inkomen Later. 
  2. Bij een eventueel tegenvallende pensioenopbouw is bijsparen een optie. Dit kan in de pensioenregeling of individueel. 
  3. Langer doorwerken is ook een keuze. Of bijvoorbeeld de woonlasten verlagen door af te lossen, als er een koophuis is.


Als werkgever kun je:

  1. Met je adviseur in gesprek gaan over hoe de pensioenregeling ervoor staat. Laat je adviseren of de pensioenregeling voldoende voorziet in een goed inkomen voor later.
  2. Is dit niet het geval, denk dan eens aan het toezeggen van een hoger percentage en het vaststellen van de eigen bijdrage door de deelnemer op een hoger niveau.
  3. Wees richting je werknemers duidelijk en transparant over de pensioenregeling. 


Tot slot

Het voelt misschien wat dwingend, maar het verwachte resultaat voor de deelnemer zal beter zijn. Er is geen voorschrift dat (of hoe) de vlek kleiner moet worden, dat wordt overgelaten aan de markt. Eén ding is wel zeker: er is voldoende creativiteit bij adviseurs en werkgevers om dat te gaan invullen! Wil jij niet dat je werknemers tegen de pensioendatum verrast worden door een lagere pensioenuitkomst dan verwacht? Neem contact op met je adviseur om de mogelijkheden te bespreken. 

Feedback